*https://www.instagram.com/kannada_inspirational_quotes__?r=nametag* *"ವಚನಗಳಲ್ಲಿರುವ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ಸಂಬಂಧದ ಮಹದರ್ಥ ಪ್ರಸ್ತುತಕ್ಕೆ ಅಗತ್ಯತೆಯಾಗಿದೆ* *ಲೇಖನ ಅಭಿವ್ಯಕ್ತಿ:-ಚಿ.ಮ.ಬಿ.ಆರ್(ಮಂಜುನಾಥ ಬಿ.ಆರ್)* ವಚನಕ್ರಾಂತ್ರಿಯು, ಬಸವಣ್ಣರಾದಿಯಾಗಿ ಬಿಜ್ಜಳ ಅರಸನ ರಾಜಕೀಯ ಧೋರಣೆಗಳ ವಿರುದ್ಧವಾದುದಲ್ಲ. ಅದು ಸಮಾಜವೆನಿಸಿದ ಮನುಷ್ಯರ ಹಲವು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಾದ ಮಹಾ ಬದಲಾವಣೆಯಾಗಿದೆ. ವಿವಾಹ, ಶಿಕ್ಷಣ, ಉದ್ಯೋಗ, ಜಾತಿ, ಧರ್ಮ ಇನ್ನು ಇತ್ಯಾದಿಗಳಲ್ಲಾದ ಅವ್ಯವಸ್ಥಿತಗಳನ್ನು, ಅಸಮಾನತೆಯನ್ನು ವ್ಯವಸ್ಥೆಗೊಳಿಸುವುದು, ಸಮಾನತೆಗೊಳಿಸುವುದು ೧೨ನೇ ಶತಮಾನದ ವಚನ ಕ್ರಾಂತಿಯ ಸರ್ವಲಕ್ಷಣವಾಗಿತ್ತು. ಆ ನಿಟ್ಟಿನಲ್ಲಿ ಅಲ್ಲಮಪ್ರಭು, ಬಸವಣ್ಣ, ಅಕ್ಕಮಹಾದೇವಿ, ನೀಲಾಂಬಿಕೆ, ಗಂಗಾಂಬಿಕೆ, ಅಂಬಿಗರ ಚೌಡಯ್ಯ, ಮುಂತಾದವರು ಸಮಾಜವನ್ನು ತಮ್ಮ ಜ್ಞಾನದ ಬಲವಾದ ಮಾನದಂಡಗಳಿಂದ ತಿದ್ದಿದರು. ಅನೈತಿಕದಲ್ಲಿ ನಡೆಯುವವರಿಗೆ ಜ್ಞಾನದ ಮೂಲಕವೇ ಬಂಧಿಸಿ, ಶಿಕ್ಷಿಸಿ ಬದಲಾಯಿಸಿದ್ದರು. ಬದಲಾವಣೆಗಾಗಿ ಕಾದು ಕುಳಿತಿದ್ದ ಅಸಹಾಯಕರು ವಚನ ಕಾನೂನುಗಳಿಂದ ಚೇತರಿಸಿಕೊಂಡರು, ಶಕ್ತರಾದರು. ಇಂದು ಗುರು ಶಿಷ್ಯರ ಪರಂಪರೆಯಲ್ಲಿ ಅಗಾಧವಾದ ವ್ಯತ್ಯಾಸವಾಗಿದೆ. ಗುರುವನ್ನು ದೈವವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಭಕ್ತಿಸ್ವರೂಪ ಶಿಷ್ಯರಲ್ಲಿ ಮರೆಯಾಗುತ್ತಿದೆ. ಗುರುಗಳೂ ಸಹ ಶಿಷ್ಯರನ್ನು ಗೌರವವಾಗಿ ಕಾಣುವುದು ಮಿಣುಕು ಹುಳುವಿನಂತಾಗಿದೆ. ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧ ಪೂರ್ತಿ ಹಳಸದಿದ್ದರೂ ಪ್ರಸ್ತುತ ಗುರುಗಳನ್ನು ಕೇವಲವಾಗಿ ಕಾಣುವ ಪ್ರವೃತ್ತಿಯೊಂದು ಸಮಾಜದಲ್ಲಿ ಒಂದು ಕೆಟ್ಟ ಚಟವಾಗಿ ಬೆಳವಣಿಗೆ ಕಾಣುತ್ತಿದೆ. ಗುರುಸಮೂಹದಲ್ಲಿ ಕೆಲವರು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಲಾಭಕ್ಕಾಗಿ ಬಳಸಿಕೊಳ್ಳುವ ಹೊಸರೂಪ ಕಂಡಿದೆ. ಇದು ವಚನಶ್ರೇಷ್ಠ ಜ್ಞಾನಿಗಳ ಅರಿವಿಗೆ ಬಂದಿದುದರ ಕಾರಣದಿಂದ ಆಗಲೇ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ಸಂಬಂಧದ ಬಗ್ಗೆ ಒಂದಷ್ಟು ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಉಪದೇಶಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಏಕೆಂದರೆ ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ಗುರುವಿನ ಜಾಗದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬ ಅಧಮ ಗುರು ಬಂದರೆ ನೂರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಅಧಮರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಹಾಗೆಯೇ ಒಬ್ಬ ಅಧಮ ಗುರುವಿನ ಬದಲಾಗಿ ಒಬ್ಬ ಉತ್ತಮ ಗುರು ಬಂದರೆ ಅದೇ ನೂರಕ್ಕಿಂತ ಹೆಚ್ಚು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳು ಉತ್ತಮರಾಗುತ್ತಾರೆ. ಇದೇ ರೀತಿ ಶಿಷ್ಯವರ್ಗದಲ್ಲೂ ಕೂಡ ಬದಲಾವಣೆಗಳಾಗುವುದರಿಂದ ಗುರು ಸಮೂಹವು ಸಂಕಟಕ್ಕೆ ಮತ್ತು ಒಳಿತಿಗೆ ದಾರಿಯಾಗುತ್ತದೆ. ಇಲ್ಲಿ ಒಳಿತಾಗಬೇಕಾದರೆ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ಸಂಬಂಧ ಉತ್ತಮವಾಗಿರಬೇಕು. ಇವರ ನಡುವಿನ ಬಾಂಧವ್ಯ ಹಸಿರಾಗಿದ್ದರೆ ಸಮಾಜವು ಸ್ವಾಸ್ಥ್ಯದಿಂದ ಇರುವುದಕ್ಕೆ ಪ್ರಧಾನವಾಗಿ ಸಾಧ್ಯತೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಇದನ್ನರಿತೇ ವಚನಕಾರರು ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ಲಕ್ಷಣಗಳ ಕುರಿತು ಮುಖ್ಯವಾಗಿ ಹೇಳಿದ್ದಾರೆ. ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಬಂಧವೆನೆಂದುಪಮಿಸುವೆ? ಜ್ಯೋತಿಯಲೊದಗಿದ ಜ್ಯೋತಿಯಂತಿರಬೇಕು| ದರ್ಪಣದೊಳಡಗಿದ ಪ್ರತಿಬಿಂಬದಂತಿರಬೇಕು|| ಸ್ಫಟಿಕದೊಳಗಿರಿಸಿದ ರತ್ನದಂತಿರಬೇಕು| ರೂಪಿನ ನೆಳಲಿನ ಅಂತರಂಗದಂತಿರಬೇಕು|| ಕೂಡಲ ಚನ್ನಸಂಗಯ್ಯಾ ಇದು ಕಾರಣ ದರ್ಪಣವು ದರ್ಪಣಕೆ ತೋರಿದಂತಿರಬೇಕು||. ಈ ವಚನದಲ್ಲಿ ಚೆನ್ನ ಬಸವಣ್ಣ, ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಭಂದ ಹೇಗಿರಬೇಕು? ಎಂಬುದನ್ನು ವಿವರಿಸುತ್ತಾರೆ. ಗುರು-ಶಿಷ್ಯ ಸಂಭಂದ ಎಲ್ಲಾ ಧರ್ಮಗಳನ್ನು, ಜನಾಂಗಗಳನ್ನು, ಲಿಂಗ ಭೇಧವನ್ನು ಮೀರಿ ನಿಂತಿರುವಂತದ್ದು. ಒಂದು ದೀಪದಿಂದ ಇನ್ನೊಂದು ದೀಪವನ್ನು ಹಚ್ಚಿದರೆ ಇನ್ನಷ್ಟು ಬೆಳಕನ್ನು ನೀಡಿದ ಹಾಗೆ, ಅದೇ ರೀತಿ ಗುರು ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯನಿಗೆ ತನ್ನ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ಧಾರೆ ಎರೆದರೆ ಅದು ಕೂಡ ಆತನ ಬದುಕಿನ ದೀಪ ಹಚ್ಚಿದಂತೆ. ಅದೇ ರೀತಿ ಕನ್ನಡಿ ಒಳಗಿನ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಹೇಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿರುತ್ತದೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಗುರು ಶಿಷ್ಯರ ನಡುವಿನ ಸಂಭಂದ ಇರಬೇಕು, ಅಂತ ಗೆಳೆತನ ಬೆಸೆದಿರಬೇಕು, ಅಂದರೆ ಗುರು ಆದವನು ಕೂಡ ಶಿಷ್ಯನಿಂದ ಕಲಿಯಬೇಕಾದ್ದು ಬಹಳ ಇದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ತಿಳಿಸಲಾಗಿದೆ. ಸ್ಫಟಿಕದೊಳಗೆ ರತ್ನವು ಅಡಗಿರುವುದು ಹೇಗೆ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಇಂದ ಕೂಡಿದೆಯೋ ಅದೇ ರೀತಿ ಗುರುವು ತನ್ನ ಶಿಷ್ಯನಿಗೆ ಅಷ್ಟೇ ಪಾರದರ್ಶಕತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಮಾಣಿಕವಾಗಿ ಭೋಧಿಸಬೇಕು. ತನ್ನ ನೆರಳಿನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ತಾನೇ ಇರುವ ಹಾಗೆ ಗುರುವಿನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಶಿಷ್ಯ ಮತ್ತು ಶಿಷ್ಯನ ಅಂತರಂಗದಲ್ಲಿ ಗುರುವು ಇರಬೇಕು ಎಂದು ಹೇಳುತ್ತಾ ದರ್ಪಣಕೆ ದರ್ಪಣ ತೋರಿದಂತೆ ಅಂದರೆ ಕನ್ನಡಿಯಲ್ಲಿ ನಮ್ಮದೇ ಪ್ರತಿಬಿಂಬ ಕಾಣುವ ಹಾಗೆ ಗುರು ಆದವನು ಶಿಷ್ಯನಿಂದ, ಶಿಷ್ಯ ಗುರುವಿನಿಂದ ಕಲಿಯಬೇಕೆಂದು ಅರ್ಥೈಸಲಾಗಿದೆ. ಅಲ್ಲದೇ ತಪ್ಪಿದ್ದರೆ ಒಬ್ಬರಿಗೊಬ್ಬರು ತಿದ್ದಿ ತೀಡುವಂತಿರಬೇಕು ಎಂಬುದನ್ನು ಅರಿಯಬೇಕೆಂದು ಚೆನ್ನ ಬಸವಣ್ಣ ಹೇಳುತ್ತಾನೆ. ಇಹವ ತೋರಿದನು ಶ್ರೀಗುರು | ಪರವ ತೋರಿದನು ಶ್ರೀಗುರು ||ಎನ್ನ ತೋರಿದನು ಶ್ರೀಗುರು | ತನ್ನ ತೋರಿದನು ಶ್ರೀಗುರು ||ಗುರು ತೋರಿದಡೆ ಕಂಡೆನು | ಸಕಲ ನಿಷ್ಕಲವೆಲ್ಲವ ||ಗುರು ತೋರಿದಡೆ ಕಂಡೆನು | ಗುರು ಲಿಂಗ ಜಂಗಮ ಒಂದು ಎಂದು ||ತೋರಿ ಕರಸ್ಥಲದಲ್ಲಿದ್ದನು | ಗುಹೇಶ್ವರಲಿಂಗನು || ಇಹ ಪರವೆಲ್ಲವನ್ನೂ ತೋರಿಸುವವನು ಗುರು. ಶಿಷ್ಯನಲ್ಲಿ ಅರಿವನ್ನು ಮೂಡಿಸುವಲ್ಲಿ ತನ್ನನ್ನು ತಾನೇ ಗುರು ಅರ್ಪಿಸಿಕೊಳ್ಳುತ್ತಾನೆ. ಗುರು ನಮಗೆ ಕಳಂಕರಹಿತ ಜ್ಞಾನವನ್ನು ನೀಡತ್ತಾನೆ. ಗುರು ಲಿಂಗ ಜಂಗಮದ ಸಾರವನ್ನು ನೀಡುತ್ತಾನೆ. ಇಷ್ಟೆಲ್ಲವನ್ನೂ ನೀಡುವ ಗುರು ಅತ್ಯಂತ ಶ್ರೇಷ್ಠನೆನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಶಿಷ್ಯನ ಬದುಕಿಗೆ ಮಾರ್ಗದರ್ಶಕನಾಗಿ, ಇಷ್ಟಲಿಂಗದ ಕುರುವಿನಲ್ಲಿ ಕರಸ್ಥಳದಲ್ಲಿಯೇ ಕಾಣುವುದು ಅತ್ಯಂತ ವಿಶಿಷ್ಠವಾದದ್ದು. ಗುರು ಕಾರುಣ್ಯ, ಶಿಷ್ಯನ ಜೀವನವನ್ನು ಪರಿವರ್ತಿಸಿ, ಪರಿಶುದ್ಧಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಅಲ್ಲಮ ಪ್ರಭುಗಳ ಗುರುವಿನ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ. ಇಂತಹ ಹಲವಾರು ವಚನಗಳಲ್ಲಿ ಗುರುವನ್ನು ಅಲ್ಲಮ ಪ್ರಭುಗಳು ವರ್ಣಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಗುರು ಅಂದರೆ ಹೇಗಿರಬೇಕು? ಹೇಗೆ ಆದರ್ಶ ವ್ಯಕಿಯಾಗಿರಬೇಕು? ಹೀಗೆ ಬಹುವಾಗಿ ಗುರುವಿನ ರೂಪಕವನ್ನು ತಿಳಿಸಿದ್ದಾರೆ. ಗುರುವಿಂದ ದೈವಗಳು ಗುರುವಿಂದ ಬಂಧುಗಳು| ಗುರುವಿಂದಲೇ ಸಕಲ ಪುಣ್ಯಂಗಳು ಲೋಕಕ್ಕೆ| ಗುರುವೀಗ ದೈವ ಸರ್ವಜ್ಞ ||, ಗುರುವು ಮನಸ್ಸು ಮಾಡಿಯೇ ದೈವ ಸಾಕ್ಷಾತ್ಕಾರವಾಗುವುದು. ಬಂಧುಗಳಲ್ಲಿನ ಪ್ರೀತಿ ವಿಶ್ವಾಸಗೂಡುವುದು, ಗುರುವಿನ ಕೃಪೆಯಿಂದಲೇ ಲೋಕದ ಒಳಿತಾಗುವುದೆಂದು ಸರ್ವಜ್ಞ ಗುರುವಿನ ಮಹಿಮೆಯನ್ನು ತನ್ನ ತ್ರಿಪದಿಯಲ್ಲಿ ಅರಿವು ಮೂಡಿಸಿದ್ದಾನೆ. ಅರಿಯದ ಗುರು ಅರಿಯದ ಶಿಷ್ಯಂಗೆ| ಅನುಗ್ರಹವ ಮಾಡಿದಡೇನಪ್ಪುದೆಲವೊ| ಅಂಧಕನ ಕೈಯನಂಧಕ ಹಿಡಿದಡೆ| ಮುಂದನಾರು ಕಾಬರು ಹೇಳೆಲೆ ಮರುಳೆ| ತೊರೆಯಲಿದ್ದವನನೀಸಲರಿಯದವ| ತೆಗೆವ ತೆರನಂತೆಂದನಂಬಿಗ ಚೌಡಯ್ಯ|| ಜ್ಞಾನವಿಲ್ಲದ ಗುರುವು ಅಜ್ಞಾನದ ಶಿಷ್ಯನಿಗೆ ಭೋದಿಸುವುದು ಕುರುಡನು ದಾರಿತೋರಿದಂತೆ ಮತ್ತು ಪ್ರವಾಹದಲ್ಲಿ ಸಿಲುಕಿರುವವನನ್ನು ಈಜು ಬಾರದವನು ಕಾಪಾಡಲು ಪರಿತಪಿಸಿದಂತೆ ಅಜ್ಞಾನಿ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ಸಂಬಂಧವಾಗುತ್ತದೆ. ಗುರುವಾದವನು ಅರಿವಿನ ಸಾಗರವಾಗಿರಬೇಕೆಂದು ಅಂಬಿಗರ ಚೌಡಯ್ಯ ಉಪಮೆಗಳನ್ನು ಬಳಸಿ ವಚನದಲ್ಲಿ ತಿಳಿಹೇಳಿದ್ದಾನೆ. ಇಂತಹ ಹಲವಾರು ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ನಡುವಿನ ಸಂಬಂಧದ ವಚನಗಳು ಸಾಕಷ್ಟು ಸಿಗುತ್ತವೆ. ಅಂಬೇಡ್ಕರ್ ಒಂದೆಡೆ ಹೇಳುತ್ತಾರೆ ಶಿಕ್ಷಣ, ಸಂಘಟನೆ, ಹೋರಾಟ ಎಂದು. ಇಲ್ಲಿ ಶಿಕ್ಷಣ ಎನ್ನುವುದು ಬಹುಮುಖ್ಯವಾದ ಪಾತ್ರವನ್ನು ವಹಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾಗಾಗಿಯೇ ವಚನಕಾರರು ಶಿಕ್ಷಣಕ್ಕೆ ಪ್ರಾದ್ಯಾನ್ಯತೆ ನೀಡಿದರು. ಈ ವಿದ್ಯೆಯ ವರ್ಗಾವಣೆ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ಸಂಬಂಧದಲ್ಲಿ ಕನಿಷ್ಟ ಮತ್ತು ಗರಿಷ್ಠ ಸ್ಥಿತಿಯನ್ನು ಹೊಂದುವುದನ್ನು ಗಮನಿಸಬಹುದು. ಅದಕ್ಕಾಗಿಯೇ ಗುರುವು ಅರಿವಿನಲ್ಲಿರಬೇಕು, ಶಿಷ್ಯನು ಆ ಅರಿವನ್ನು ಗೌರವಿಸಬೇಕು. ಇವೆರಡೂ ಆಗದಿದ್ದಾಗ ಮೊದಲು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿ ಹಾಳು ನಂತರ ಸಮಾಜ ಪಾಳು. ಈ ಗುರು ವಚನಧರ್ಮ ಪ್ರಸ್ತುತವಿಲ್ಲದ್ದೇ ಇರುವುದರಿಂದ ಕೆಲ ಗುರುಗಳು ವಿದ್ಯಾರ್ಥಿಗಳನ್ನು ಕಾಮಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಕೆಲ ಶಿಷ್ಯರು ಗುರುಗಳನ್ನೇ ತಳಿಸುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. ಈಗ ಆಧುನಿಕತೆಯ ಹೊಡೆತದಲ್ಲಿ ಗುರು ಶಿಷ್ಯರೇ ಒಂದೆಡೆ ಸೇರಿ ಮದ್ಯಸೇವನೆ, ಧೂಮಪಾನ ಮಾಡುವುದು, ಮತ್ತಿತ್ತರ ಅನೈತಿಕ ಚಟುವಟಿಕೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಮಾಜದ ಎಲ್ಲೆಡೆ ತೊಡಗುತ್ತಿದ್ದಾರೆ. "ಚೋರ್ ಗುರು ಚಾಂಡಾಳ್ ಶಿಷ್ಯಾ" ಎನ್ನುವುವರೇ ಅಧಿಕವಾಗುತ್ತಿರುವ ಈ ಸಮಾಜಕ್ಕೆ ವಚನಗಳಲ್ಲಿನ ಗುರು-ಶಿಷ್ಯರ ಮಹತ್ವ ಸಾರ್ವಕಾಲಿಕ ಅಗತ್ಯತೆ. *ಚಿ.ಮ.ಬಿ.ಆರ್(ಮಂಜುನಾಥ ಬಿ.ಆರ್)* *ಯುವಸಾಹಿತಿ, ವಿಮರ್ಶಕ, ಸಂಶೋಧಕ.* *ಹೆಚ್.ಡಿ.ಕೋಟೆ ಮೈಸೂರು.* *Gmail I'd:-manjunathabr709@gmail.com* *https://www.instagram.com/kannada_inspirational_quotes_